[20] Herrialde Katalanetatik mundura, dama xake taulara
2020 abe 28
[Herrialde Katalanetan agertu zen dama lehen aldiz xake taulan, ‘Scachs d’amor’ testuan, 1475ean]. Erdi Aroan gorteetan zein bateko eta besteko lurraldeetan zabaldu ondoren, xakea errotut…
[19] Erdi Arotik gaur egungo sailkapenetara
2020 abe 28
Erdi Aroan xakea arabiarren eskutik heldu zen Europara. Haien kulturan errotuta zegoen jokoa zen, eta arabiarren ohiturekin iritsi eta hedatu zen. Beraz, ohikoa zen emakumeak xake taularen inguruan, …
[18] Mila gau eta bat gehiago xakean: Zein al-Mawassif
2020 abe 23
Europan, Erdi Aroko eta Errenazimentuko hainbat koadrotan eta liburutan ageri dira emakumeak xakean jokatzen, baina hemendik kanpo askoz lehenagokoak dira erreferentziak. [Alfontso X. Gaztelakoaren &…
[17] Sofonisba Anguissolaren ‘Xake partida’
2020 abe 21
[Sofonisba Anguissola, ‘Xake partida’. Olioa mihise gainean. 1555. 72 x 97zm. Poloniako Museo Nazionala, Poznan]. Polgar ahizpek egindako bideaz eta lortu dutenaz asko idatzi da, baina ez…
[16] Nesken komuneraino
2020 abe 17
Gurean bertsolaritza gizonen espazioa izan den bezala, munduan barrena xakea ere gizonen eremua izan da azken mendeetan. Beraz, Polgar ahizpek gizonezkoen nagusitasuna eta pribilegioak kolokan jartze…
[15] Polgar ahizpak. Gailurrerako bide berezia.
2020 abe 16
[Susan, Sofia eta Judit. Polgar ahizpak, 1980ko hamarkadan]. Jorge Oteizaren hitzetan, “haurrek 6 eta 9 urte bitartean jeinuen adimen-koefizientea dute, baina hezkuntza egokirik ez jasotzeagatik 12 u…
[14] Xakean, asteburuetan errepidean bizikletan bezala
2020 abe 14
The Queen’s Gambit telesailak azaleratu duen eztabaida bakarra ez da emakumeek eta gizonek xakean aritzeko duten gaitasunaren ingurukoa. Xakea beste eremu batzuk baino matxistagoa ote den ere hizpide…
[13] Neurosexismoari aurre eginez
2020 abe 13
Beth Harmon dama zuria bihurtu eta xakearen munduan irabazle erakusten du telesailak, eta horrek sare sozialetara eta hedabideetara ekarri ditu aspaldidanik bueltaka dabiltzan galderak eta eztabaidak…
[12] Iragana eta etorkizuna
2020 abe 09
2020ko abenduak 5. Hilabete eta erdi besterik ez da igaro urriaren 23an The Queen’s Gambit estreinatu zutenetik, eta telesaila markak hausten ari da. Dagoeneko milioika lagunek ikusi dute, eta jendea…
[10] Ariketak, aldizkariak eta zutabeak
2020 abe 06
Mugimenduen denbora mugatzeak, txapelketak sortu izanak, partidak idazteak eta horiek zabaltzeko bitartekoak ugaritzeak eraldatu egin zuten xakea. Aurreko mendeetan zehar nobleen eta aristokraten jok…
[9] Xakearen hizkera: idazkera aljebraikoa
2020 abe 06
Txapelketak sortu zirenetik, indar handiagoa hartu zuen partiden mugimendu guztiak idazteko ohiturak. Hartara, egindako akatsak ikusteko, taktikak ikasteko eta trebatzen joateko modua izan zuten joka…
[8] Denboraren orratzak
2020 abe 06
Txapelketak sortu zirenetik, zehaztu, adostu eta arautu beharreko hainbat kontu agertu ziren xake partidetan. Esaterako, antolatzaileak nazioarteko lehenengo txapelketan (London Chess, 1851) hasi zir…