Txaplata

txaplata. 1) iz. Ore-moduko prestakina, gorputzeko atal batean jartzen dena handitua jaitsi, mina baretu edo sendabidean jartzeko; enplastua.

txaplata. 2) iz. Txaluparen karela marruskaduratik babesteko ipintzen den zurezko pieza.

txaplata. 3) iz. Eria edo hutsa dagoen begia estaltzeko erabiltzen den txatala, gehienetan zapi edo telazkoa.

txaplata. 4) iz. Saretua edo zulatua dagoen soineko, jantzi edo zapiari josten zaion oihal-zatia; adabakia, txatala, petatxoa.

txaplata. 4) iz. Zenbait lekutan, automobilen atzeko aldean, esaterako, jartzen den itsaski adierazkorra (autoetako patche edo pegatina, adibidez).

Txaplata da esanahiz aberatsa den hitz bat, beharbada oso zehatza ez izanik erabiltzea ahaztu egiten zaiguna. Txaplata deitzen zaio beste zerbaiten gainean jartzen den osagaia, atal edo txatalari, behekoa babestu, apaindu, estali edo apaintzeko erabiltzen dena. Txaplata hitzaren erabilera ahaztuena, beharbada, da adierazten duena sendagai nahastura bigun bat, sendatu behar den gorputz-zatiaren gainean itsasten dena, eta, agian, ahaztearen arrazoia da askoz maizago deitzen diogula enplastu. Garai batean, enplastuak prestatu eta jartzen zituenari deitzen zitzaion enplastero eta izan ohi zen sendagilearen ordekoa, jende behartsuen artean, batik bat. Txaplatak dira, bestalde, txalupari jartzen zaizkion zurezko piezak, marruskadurak saihesteko; eta arrazoi berarengatik hala beharko lukete autoei alboetan ateak babesteko jartzen zaizkionak ere, txaplata edo babesle (eta ez erdarako enbellezedore zentzugabekoa). Txaplatarik txaplatena piratek begia estaltzeko erabiltzen dutena da, seguru asko. Txaplata da, baita ere, saretua edo zulatua dagoen soineko, galtza edo arropari josten zaion oihal zatia; horrek baditu beste zenbait izen ere, batzuek egokiak (adabaki, txatal…) eta beste batzuk ez hain gomendagarriak (erremendu, petatxo…). Azkenik, zenbaitetan hitz ezin egokiago da patche edo pegatina adierazteko: autoetan jartzen den txaplata edo eranskailua, esaterako.